เมื่อวันที่ 29 เมษายนที่ผ่านมา บรรยากาศอันอบอุ่นและเต็มไปด้วยความศรัทธาได้เกิดขึ้น ณ ศาลเจ้าปู่ตาของหมู่บ้านแก ตำบลหนองขวาว อำเภอศีขรภูมิ จังหวัดสุรินทร์ ที่นี่ชาวบ้านนับร้อยครัวเรือนได้มารวมตัวกันตั้งแต่เช้าตรู่เพื่อประกอบพิธีเซ่นไหว้ศาลเจ้าปู่ตา ซึ่งเป็นประเพณีสำคัญที่จัดขึ้นก่อนฤดูทำนาในช่วงเดือนหกตามปฏิทินจันทรคติ
พิธีกรรมนี้มิใช่เพียงการแสดงความเคารพต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์เท่านั้น แต่ยังเป็นการขอพรให้การเพาะปลูกเป็นไปอย่างอุดมสมบูรณ์ ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล และชีวิตความเป็นอยู่ของชาวบ้านเจริญรุ่งเรือง การประกอบพิธีนี้สะท้อนให้เห็นถึงความผูกพันระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติและสิ่งเหนือธรรมชาติที่ยังคงดำรงอยู่ในสังคมไทยแม้ในยุคสมัยที่เปลี่ยนแปลงไป
เครื่องเซ่นไหว้และพิธีกรรมอันละเอียดอ่อน
ในปีนี้ ชาวบ้านได้นำไก่ต้มมาเซ่นไหว้ถึง 62 ตัว พร้อมด้วยเครื่องดื่มนานาชนิด ทั้งสุรา เบียร์ น้ำหวาน และน้ำอัดลม ที่น่าสนใจคือปีนี้ชาวบ้านไม่ได้นำไข่มาเซ่นไหว้ดังเช่นปีก่อนๆ ซึ่งอาจเป็นการปรับเปลี่ยนรูปแบบพิธีกรรมให้เหมาะสมกับสถานการณ์หรือความเชื่อในช่วงเวลานั้น
นายใบ กันนุฬา อดีตผู้ใหญ่บ้าน ได้อธิบายความสำคัญของวันนี้ว่าเป็น “วันอังคารแรม 3 ค่ำ เดือนหก” ซึ่งถือเป็นวันมงคลตามความเชื่อดั้งเดิม และเป็นการสืบสานประเพณี “ฮีดสิบสองคลองสิบสี่” อันเป็นจารีตที่บรรพบุรุษได้ถือปฏิบัติและส่งต่อมาถึงลูกหลานรุ่นปัจจุบัน
พิธีเสี่ยงทายคางไก่: ภูมิปัญญาในการทำนายอนาคต
หลังจากการเซ่นไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์แล้ว ชาวบ้านจะทำพิธีเสี่ยงทายโดยการดูลักษณะของกระดูกคางไก่จากไก่ที่นำมาเซ่นไหว้ ความเชื่อนี้มีมาแต่โบราณว่าลักษณะของกระดูกคางไก่สามารถบ่งบอกถึงโชคชะตาและความเป็นอยู่ของแต่ละครอบครัวได้
หากกระดูกคางไก่มีลักษณะเรียวงอสวยงาม ถือเป็นนิมิตหมายที่ดี แสดงว่าครอบครัวนั้นจะได้อยู่ดีมีสุข มีสุขภาพแข็งแรง และมีความเจริญรุ่งเรือง แต่หากกระดูกมีลักษณะคดโค้งหรือหันกลับทิศทางไม่เป็นระเบียบ อาจหมายถึงครอบครัวนั้นยังต้องพบเจออุปสรรคหรือความไม่พร้อมในการดำเนินชีวิต และต้องขยันขันแข็งในการทำมาหากินต่อไป
บั้งไฟเพื่อขอฟ้าฝน และเลขเด็ดที่ผู้คนรอคอย
หลังเสร็จสิ้นพิธีเสี่ยงทายด้วยกระดูกคางไก่ ชาวบ้านได้ร่วมกันจุดบั้งไฟเพื่อเป็นการขอฟ้าขอฝนให้ตกต้องตามฤดูกาล ซึ่งเป็นอีกหนึ่งพิธีกรรมที่สะท้อนความสัมพันธ์อันแนบแน่นระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ โดยเฉพาะในสังคมเกษตรกรรมที่ต้องพึ่งพาสภาพอากาศและปริมาณน้ำฝนเป็นสำคัญ
ที่น่าสนใจไม่แพ้กันคือ พิธีกรรมนี้ยังเชื่อมโยงกับความเชื่อเรื่องโชคลาภ โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่ชื่นชอบการเสี่ยงโชคกับสลากกินแบ่งรัฐบาล เลขธูปที่ชาวบ้านนำมาจุดในวันนี้ปรากฏเป็นเลข 192 รวมกับจำนวนไก่ที่นำมาเซ่นไหว้ 62 ตัว กลายเป็นเลขเด็ดที่ผู้คนจะนำไปเสี่ยงโชคในงวดวันที่ 2 พฤษภาคม 2568 ที่จะถึงนี้
เลขเด็ดที่ได้รับความนิยมในช่วงนี้
นอกจากเลขจากพิธีเซ่นไหว้ศาลเจ้าปู่ตาแล้ว ยังมีเลขอื่นๆ ที่ได้รับความนิยมจากผู้ที่ชื่นชอบการเสี่ยงโชค อาทิ
- เลข 964 และ 664 จากเหตุการณ์เครื่องบินตก
- เลข 1616 จากทะเบียนรถ 7 ที่นั่งที่ประสบอุบัติเหตุถูกรถพ่วงชนเสียชีวิต 8 ศพ
- เลข 62 จากจำนวนไก่ต้มที่นำมาเซ่นไหว้
- เลข 192, 64, 92 จากธูปที่จุดบูชาศาลเจ้าปู่ตา
ความศรัทธาและวิถีชีวิตที่ผสมผสาน
พิธีเซ่นไหว้ศาลเจ้าปู่ตาไม่เพียงแต่เป็นการแสดงความเคารพต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์เท่านั้น แต่ยังเป็นโอกาสให้ชุมชนได้มารวมตัวกัน เสริมสร้างความสามัคคี และสืบทอดวัฒนธรรมประเพณีอันล้ำค่าให้คงอยู่ต่อไป แม้โลกจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว แต่รากเหง้าทางวัฒนธรรมและความเชื่อดั้งเดิมยังคงมีความสำคัญในการดำเนินชีวิตของผู้คน
การผสมผสานระหว่างความเชื่อดั้งเดิมกับการเสี่ยงโชคสมัยใหม่ผ่านตัวเลขที่ได้จากพิธีกรรม สะท้อนให้เห็นถึงการปรับตัวของวัฒนธรรมพื้นบ้านให้เข้ากับยุคสมัย เป็นการผสานระหว่างอดีตกับปัจจุบันได้อย่างกลมกลืน และยังคงรักษาแก่นแท้ของความศรัทธาที่มีต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ไว้ได้อย่างเหนียวแน่น
ประเพณีเซ่นไหว้ศาลเจ้าปู่ตาของชาวบ้านแก จังหวัดสุรินทร์ จึงเป็นมากกว่าพิธีกรรมทางความเชื่อ แต่เป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์และสืบทอดให้คงอยู่คู่สังคมไทยตราบนานเท่านาน เพื่อให้คนรุ่นหลังได้เรียนรู้และเข้าใจถึงรากเหง้าทางวัฒนธรรมของตนเอง ท่ามกลางกระแสโลกาภิวัตน์ที่หลั่งไหลเข้ามาอย่างไม่หยุดยั้ง
